Η χρεωμένη Ευρώπη αναπαράγει τα δικά μας λάθη

Η χρεωμένη Ευρώπη αναπαράγει τα δικά μας λάθη 

 

Του Ράφαελ Κορρέα

Προέδρου του Εκουαδόρ

Μετάφραση :  Κορίνα Βασιλοπούλου

Σε μια διάλεξή του στη Σορβόνη, στις 6 του περασμένου Νοεμβρίου, ο πρόεδρος του Εκουαδόρ, Ραφαέλ Κορέα, εγκάλεσε τους Eυρωπαίους ομολόγους του ως προς τον τρόπο που χειρίζονται την κρίση χρέους. Αυτός, όπως πιστεύει, χαρακτηρίζεται από μία και μοναδική εμμονή : να εξασφαλιστούν τα συμφέροντα των τραπεζών. Εδώ μας δίνει μια αναλυτική προσέγγιση του σκεπτικού του.

Εμείς οι Λατινοαμερικάνοι είμαστε ειδικοί στις κρίσεις. Όχι γιατί ίσως είμαστε πιο έξυπνοι από τους άλλους, αλλά γιατί τις έχουμε ζήσει όλες. Ο τρόπος που τις χειριστήκαμε μάλιστα ήταν τραγικός, διότι είχαμε μία και μόνη προτεραιότητα : να διασφαλίσουμε τα δικαιώματα του κεφαλαίου, έστω κι αν αυτό σήμαινε ότι η περιοχή θα βυθιζόταν σε μια μακροχρόνια κρίση χρέους. Σήμερα, παρατηρούμε με ανησυχία την Ευρώπη να ακολουθεί με τη σειρά της τον ίδιο δρόμο.
Τη δεκαετία του 1970, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής μπήκαν σε μια κατάσταση εντατικής εξωτερικής χρέωσης. Η επίσημη ιστορία δηλώνει ότι η κατάσταση αυτή προέκυψε από τις πολιτικές « ανεύθυνων » κυβερνήσεων και τις συσσωρευμένες ανισότητες του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που υιοθετήθηκε στην ήπειρο μετά τον πόλεμο : τη δημιουργία, δηλαδή, μιας βιομηχανίας ικανής να παράγει τοπικά τα προϊόντα που εισάγονταν ή, άλλως, την « εκβιομηχάνιση δια της υποκατάστασης των εισαγωγών ».
Αυτή η εντατική χρέωση στην πράξη προωθήθηκε –και μάλιστα επιβλήθηκε– από τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς. Η υποτιθέμενη λογική τους υπαγόρευε ότι, χάρη στη χρηματοδότηση προγραμμάτων υψηλής αποδοτικότητας, τα οποία αφθονούσαν εκείνη την εποχή στις χώρες του τρίτου κόσμου, θα φτάναμε στην ανάπτυξη, ενώ τα κέρδη από αυτές τις επενδύσεις θα επέτρεπαν την αποπληρωμή του συσσωρευμένου χρέους.
Αυτό διήρκησε ώς τις 13 Αυγούστου του 1982, όταν το Μεξικό κήρυξε αδυναμία αποπληρωμής του χρέους. Από τότε, ολόκληρη η Λατινική Αμερική αναγκάστηκε να υποστεί τη διακοπή στην παροχή δανείων από το εξωτερικό, παράλληλα με την απότομη αύξηση των επιτοκίων του χρέους τους. Δάνεια τα οποία είχαν συναφθεί με κυμαινόμενα επιτόκια της τάξης του 4% με 6%, έφτασαν ξαφνικά στο 20%. Ο Μαρκ Τουέιν έλεγε : « Ο τραπεζίτης είναι κάποιος που σας δανείζει ομπρέλα όταν έχει λιακάδα και σας την ξαναπαίρνει μόλις αρχίσει να βρέχει… ».
Έτσι ξεκίνησε η δική μας « κρίση χρέους ». Τη δεκαετία του 1980, η Λατινική Αμερική πραγματοποίησε καθαρή μεταφορά πόρων προς τους πιστωτές της αξίας 195 δισ. δολαρίων (η σημερινή τους αξία ανέρχεται περίπου στα 554 δισ. δολάρια). Την ίδια εποχή, το εξωτερικό χρέος της περιοχής σκαρφάλωνε από τα 223 δισ. δολάρια το 1980, στα… 443 δισ. δολάρια το 1991 ! Κι αυτό όχι εξαιτίας νέων δανείων, αλλά λόγω της επαναχρηματοδότησης και της συσσώρευσης τόκων.
Στην πράξη, η Νότια Αμερική είδε τη δεκαετία του 1980 να κλείνει με τα ίδια επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος των μέσων της δεκαετίας του 1970. Κάνουν λόγο για μια « χαμένη δεκαετία για την ανάπτυξη ». Στην πραγματικότητα, αυτό που χάθηκε ήταν μια ολόκληρη γενιά. Παρόλο που υπήρχε κοινό μερίδιο ευθύνης, οι κυρίαρχες χώρες, οι διεθνείς γραφειοκρατικοί οργανισμοί, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και η Παναμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (BID), καθώς φυσικά και οι διεθνείς ιδιωτικές τράπεζες απέδωσαν συνοπτικά τις δυσκολίες στην υπερχρέωση των κρατών (overborrowing). Δεν ανέλαβαν ποτέ την ευθύνη για το ρόλο που οι ίδιες διαδραμάτισαν στην ανεύθυνη παροχή δανείων(overlending), την άλλη όψη του προβλήματος.
Οι σοβαρές δημοσιονομικές κρίσεις και οι κρίσεις υπερσυσσώρευσης εξωτερικού χρέους που προκλήθηκαν από την καθαρή μεταφορά πόρων της Λατινικής Αμερικής προς τους πιστωτές της, οδήγησαν αρκετές χώρες της περιοχής να συντάξουν « επιστολές προθέσεως » τις οποίες υπαγόρευε το ΔΝΤ. Αυτές οι δεσμευτικές συμφωνίες επέτρεπαν τη λήψη δανείων από τον οργανισμό, καθώς και την εγγύησή του στην επαναδιαπραγμάτευση των διμερών χρεών που είχαν συναφθεί με τις πιστώτριες χώρες, όλες μέλη του Κλαμπ των Παρισίων.
Έλλειψη ηγετών και ιδεών
Τα προγράμματα δομικής προσαρμογής και σταθεροποίησης επέβαλαν τις γνωστές συνταγές : δημοσιονομική λιτότητα, αύξηση στις τιμές των δημοσίων υπηρεσιών, ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ.. Ένα σωρό μέτρα, τα οποία δεν είχαν στόχο να οδηγήσουν στην έξοδο από την κρίση το συντομότερο δυνατό ούτε να ενισχύσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά να εγγυηθούν την εξυπηρέτηση του χρέους στις ιδιωτικές τράπεζες. Τελικά, τα κράτη παρέμεναν χρεωμένα όχι μόνο σε αυτά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά και στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, οι οποίοι προστάτευαν τα συμφέροντα των τραπεζών.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης άρχισε να επιβάλλεται στην Αμερική και στον κόσμο : ο νεοφιλελευθερισμός. H νέα « συναίνεση » ως προς τη στρατηγική της ανάπτυξης ονομάστηκε « συναίνεση » της Ουάσινγκτον, καθώς οι κύριοι εμπνευστές και διαφημιστές της ήταν οι πολυμερείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί με έδρα την Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με το πνεύμα της μόδας, η κρίση στη Λατινική Αμερική οφειλόταν στην υπερβολική παρέμβαση του κράτους στην οικονομία, στην απουσία ενός κατάλληλου συστήματος ελεύθερων τιμών και στην απομάκρυνση από τις διεθνείς αγορές –με δεδομένο ότι τα χαρακτηριστικά αυτά απέρρεαν από το λατινοαμερικάνικο μοντέλο εκβιομηχάνισης δια της αντικατάστασης των εισαγωγών.
Χάρη σε μια άνευ προηγουμένου καμπάνια ιδεολογικού μάρκετινγκ υπό τη μορφή επιστημονικής έρευνας, καθώς και στις άμεσες πιέσεις που ασκούσαν το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, η περιοχή πέρασε από το ένα άκρο στο άλλο : τη δυσπιστία απέναντι στην αγορά και την υπερβολική εμπιστοσύνη στο κράτος αντικατέστησαν οι ελεύθερες συναλλαγές, η απορρύθμιση και οι ιδιωτικοποιήσεις.
Η κρίση δεν ήταν μόνο οικονομική. Προέκυψε από ένδεια ηγετών και ιδεών. Φοβηθήκαμε να σκεφτούμε για λογαριασμό μας και δεχτήκαμε παθητικά όσο και παράλογα τις έξωθεν επιταγές.
Η περιγραφή της κρίσης που βίωσε το Εκουαδόρ σίγουρα θα φανεί οικεία σε πολλούς Ευρωπαίους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει από υπερχρέωση, η οποία παράγεται και επιδεινώνεται από το νεοφιλελεύθερο φονταμενταλισμό. Μολονότι σεβόμαστε την εθνική κυριαρχία και την ανεξαρτησία κάθε περιοχής του κόσμου, μας εκπλήσσει η διαπίστωση ότι η πεφωτισμένη Ευρώπη επαναλαμβάνει κατά γράμμα όλα τα λάθη που διέπραξε χθες η Λατινική Αμερική.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δάνεισαν την Ελλάδα κάνοντας πως δεν έβλεπαν ότι το ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν τρεις φορές μεγαλύτερο απ’ ό,τι δήλωνε το κράτος. Τίθεται εκ νέου ένα πρόβλημα υπερχρέωσης, ενώ παραλείπεται να αναφερθεί η άλλη του όψη : ο υπερβολικός δανεισμός. Λες και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν είχε ποτέ το παραμικρό μερίδιο ευθύνης.
Από το 2010 ώς το 2012, η ανεργία στην Ευρώπη έφτασε σε ανησυχητικά επίπεδα. Μεταξύ 2009 και 2012, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Ισπανία μείωσαν τις δαπάνες στον προϋπολογισμό τους κατά 6,4% κατά μέσο όρο, πλήττοντας σοβαρά με αυτό τον τρόπο τις υπηρεσίες της υγείας και της παιδείας. Η δικαιολογία για αυτή την πολιτική ήταν η έλλειψη πόρων. Ωστόσο, απελευθερώθηκαν σημαντικά χρηματικά ποσά για την ενίσχυση του τραπεζικού τομέα. Στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα και στην Ιρλανδία, τα ποσά της « τραπεζικής διάσωσης » ξεπερνούν το σύνολο των ετήσιων μισθών.
Κι ενώ η κρίση χτυπά με δριμύτητα τους λαούς της Ευρώπης, συνεχίζουν να τους επιβάλλουν τις συνταγές που απέτυχαν παντού ανά τον κόσμο.
Ας πάρουμε το παράδειγμα της Κύπρου. Όπως πάντα, το πρόβλημα ξεκινά με την απορύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το 2012, ο κακός χειρισμός του ξεφεύγει εκτός ορίων. Οι τράπεζες της χώρας, κυρίως η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή, είχαν παραχωρήσει στην Ελλάδα ιδιωτικά δάνεια για ποσά που ξεπερνούσαν το κυπριακό ΑΕΠ. Τον Απρίλιο του 2013, η τρόικα προτείνει « διάσωση » ύψους 10 δισ. ευρώ. Τη συνδέει με ένα πρόγραμμα προσαρμογής, το οποίο περιλαμβάνει τη μείωση του δημόσιου τομέα, την κατάργηση του συστήματος μερισματικής συνταξιοδότησης για τους νέους δημόσιους υπαλλήλους, την ιδιωτικοποίηση δημοσίων επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ώς το 2018, τον περιορισμό των κοινωνικών δαπανών και τη δημιουργία ενός « ταμείου χρηματοπιστωτικής διάσωσης » που στόχο έχει να στηρίξει τις τράπεζες και να επιλύσει τα προβλήματά τους, πέρα από το κούρεμα των καταθέσεων που υπερβαίνουν τις 100.000 ευρώ.
Ουδείς αμφιβάλλει για την αναγκαιότητα μεταρρυθμίσεων ούτε για το ότι πρέπει να διορθωθούν σοβαρά λάθη, των προπατορικών συμπεριλαμβανομένων : η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε δεκτές στους κόλπους της χώρες με πολύ σημαντικές αποκλίσεις στην παραγωγικότητα τους, αποκλίσεις χωρίς αντανάκλαση στους εθνικούς μισθούς. Μόνο που, κατ’ ουσία, οι πολιτικές που ακολουθούνται δεν έχουν ως ζητούμενο την έξοδο από την κρίση με το μικρότερο κόστος για τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά να εγγυηθούν την πληρωμή του χρέους στις ιδιωτικές τράπεζες.
Αναφερθήκαμε στις χρεωμένες χώρες. Τι γίνεται με τους ιδιώτες που αδυνατούν να εξοφλήσουν τα δάνειά τους ; Ας πάρουμε το παράδειγμα της Ισπανίας. Η απουσία ελέγχου και η πανεύκολη πρόσβαση στο χρήμα των ισπανικών τραπεζών είχαν ως αποτέλεσμα μια τεράστια ποσότητα υποθηκευτικών δανείων, τα οποία όξυναν την κερδοσκοπία στα ακίνητα. Οι ίδιες οι τράπεζες έψαχναν πελάτες, εκτιμούσαν την τιμή της κατοικίας τους και τους δάνειζαν πάντα επιπλέον χρήματα για την αγορά αυτοκινήτου, επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ..
Όταν σκάει η φούσκα των ακινήτων, ο καλόπιστος δανειολήπτης δεν μπορεί πια να πληρώνει το δάνειό του : δεν έχει δουλειά. Του παίρνουν το σπίτι, μόνο που αυτό κοστίζει πια λιγότερο από όταν το αγόρασε. Η οικογένειά του βρίσκεται στο δρόμο και χρεωμένη δια βίου. Το 2012 καταμετρήθηκαν περισσότερες από 200 εξώσεις την ημέρα, πράγμα που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις αυτοκτονίες στην Ισπανία…
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα : γιατί δεν προστρέχουμε σε αυτονόητες λύσεις και γιατί επαναλαμβάνεται πάντα το χειρότερο σενάριο ; Διότι το πρόβλημα δεν είναι τεχνικής, αλλά πολιτικής φύσης. Καθορίζεται από το συσχετισμό δυνάμεων. Ποιος διοικεί τις κοινωνίες μας ; Οι άνθρωποι ή το κεφάλαιο ;
Το μεγαλύτερο άδικο που διαπράξαμε με την οικονομία είναι ότι την αποσπάσαμε από την αρχική της φύση, της πολιτικής οικονομίας. Μας έκαναν να πιστέψουμε ότι όλα τα ζητήματα είναι τεχνικά. Μας μεταμφίεσαν την ιδεολογία σε επιστήμη και ενθαρρύνοντάς μας να μην λαμβάνουμε υπόψη τους συσχετισμούς δυνάμεων στους κόλπους μιας κοινωνίας, μας έθεσαν όλους στην υπηρεσία των κυρίαρχων δυνάμεων, αυτών που ονομάζω « αυτοκρατορία του κεφαλαίου ».
Η στρατηγική της εντατικής χρέωσης που εξαπέλυσε την κρίση στη λατινοαμερικάνικη ήπειρο δεν είχε στόχο να βοηθήσει τις χώρες μας να αναπτυχθούν. Υπάκουε στην επείγουσα ανάγκη να τοποθετηθεί κάπου το χρηματικό πλεόνασμα που πλημμύριζε τις χρηματοπιστωτικές αγορές του « πρώτου κόσμου », τα πετροδόλαρα που οι αραβικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες είχαν τοποθετήσει στις τράπεζες των αναπτυσσόμενων χωρών. Η ρευστότητα προερχόταν από την άνοδο στην τιμή του πετρελαίου που ακολούθησε τον πόλεμο του Οκτωβρίου του 1973, καθώς ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) διατηρούσε τις τιμές αυτές σε υψηλά επίπεδα. Μεταξύ 1975 και 1980, οι καταθέσεις στις διεθνείς τράπεζες αυξήθηκαν από 82 σε 440 δισ. δολάρια (σημερινή αξία 1,226 τρισ. δολάρια).
Μπροστά στην ανάγκη να τοποθετηθούν τόσο σημαντικά χρηματικά ποσά, ο « τρίτος κόσμος » ξύπνησε το ενδιαφέρον. Έτσι, από το 1975 άρχισαν να παρελαύνουν οι διεθνείς τραπεζίτες που επιθυμούσαν να τοποθετήσουν κάθε είδους δάνειο –ακόμα και για τη χρηματοδότηση των τρεχόντων εξόδων και για την αγορά όπλων από τους δικτάτορες που κυβερνούσαν πολλά κράτη. Αυτοί οι γεμάτοι ζήλο τραπεζίτες, οι οποίοι δεν είχαν έρθει ποτέ στην περιοχή, ούτε καν ως τουρίστες, έφεραν μαζί τους και μεγάλες βαλίτσες με μίζες που προορίζονταν για τους δημόσιους λειτουργούς, για να τους κάνουν να δεχτούν νέα δάνεια με οποιοδήποτε πρόσχημα. Συγχρόνως, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και οι αναπτυξιακοί οίκοι συνέχιζαν να πουλούν την ιδέα ότι η λύση όλων ήταν να χρεώνεσαι.

Ιδεολογία μεταμφιεσμένη σε επιστήμη

Παρόλο που η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών χρησιμεύει, στην πράξη, στο να διασφαλίσει τη συνέχιση του συστήματος ανεξάρτητα από την ετυμηγορία της κάλπης, επιβλήθηκε ως « τεχνική » αναγκαιότητα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, υποστηριζόμενη από υποτιθέμενες εμπειρικές μελέτες που απεδείκνυαν ότι ένας τέτοιος μηχανισμός επέφερε καλύτερες μακροοικονομικές επιδόσεις. Σύμφωνα με αυτές τις « έρευνες », οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες μπορούσαν να ενεργούν « τεχνικά », πέρα από επιβλαβείς πολιτικές πιέσεις. Με ένα εξίσου παράλογο επιχείρημα, θα έπρεπε ομοίως να αυτονομηθεί και το υπουργείο Οικονομικών, αφού η δημοσιονομική πολιτική θα έπρεπε να έχει κι αυτή καθαρά « τεχνικό » χαρακτήρα. Όπως υπαινίχθηκε ο Ρόναλτν Κόουζ, κάτοχος του βραβείου Οικονομικών Επιστημών το οποίο προσφέρει η Βασιλική Τράπεζα της Σουηδίας στη μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ, τα αποτελέσματα αυτών των μελετών είχαν την εξήγησή τους : είχαν βασανίσει τόσο πολύ τα δεδομένα, ώσπου να πουν όσα ήθελαν οι άλλοι να τα κάνουν να πουν.
Στην περίοδο που προηγήθηκε της κρίσης, οι αυτόνομες κεντρικές τράπεζες αφιερώθηκαν αποκλειστικά στη διατήρηση της νομισματικής σταθερότητας, δηλαδή στον έλεγχο του πληθωρισμού, παρά το γεγονός ότι διάφορες κεντρικές τράπεζες είχαν διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη χωρών όπως η Ιαπωνία ή η Νότια Κορέα. Ώς τη δεκαετία του 1970, ο βασικός ρόλος της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας ήταν να ευνοεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική μεγέθυνση. Μόνο με την πίεση του πληθωρισμού, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, προστέθηκε στο καλάθι ο στόχος της προώθησης της σταθερότητας των τιμών.
Η προτεραιότητα που δίνεται στη σταθεροποίηση των τιμών σημαίνει επίσης στην πράξη ότι εγκαταλείπονται οι πολιτικές που στοχεύουν στη διατήρηση της πλήρους χρήσης των πόρων στην οικονομία. Σε σημείο που η δημοσιονομική πολιτική αντί να αμβλύνει τα υφεσιακά επεισόδια και την ανεργία, να τα οξύνει με την αδιάκοπη συμπίεση των εξόδων.
Οι λεγόμενες « ανεξάρτητες » κεντρικές τράπεζες, που το μόνο τους μέλημα είναι η νομισματική σταθερότητα, αποτελούν κομμάτι του προβλήματος, όχι της λύσης. Είναι ένας από τους παράγοντες που εμποδίζουν την Ευρώπη να βγει συντομότερα από την κρίση.
Το δυναμικό της Ευρώπης, ωστόσο, παραμένει άθικτο. Διαθέτει τα πάντα : ανθρώπινο ταλέντο, παραγωγικές πηγές, τεχνολογία. Νομίζω ότι πρέπει να αντλήσετε ισχυρά συμπεράσματα από αυτό : εδώ έχουμε να κάνουμε με πρόβλημα κοινωνικού συντονισμού, δηλαδή πολιτικής οικονομίας της ζήτησης ή όπως θέλει να το πει κανείς. Αντίθετα, οι σχέσεις εξουσίας στο εσωτερικό των χωρών σας και σε παγκόσμιο επίπεδο είναι όλες ευνοϊκές προς το κεφάλαιο, κυρίως το χρηματοπιστωτικό, λόγος για τον οποίο οι πολιτικές που εφαρμόζονται είναι αντίθετες με αυτό που θα ήταν κοινωνικά ευκταίο.
Πολλοί πολίτες, οι οποίοι δέχονται το σφυροκόπημα της υποτιθέμενης οικονομικής επιστήμης και των διεθνών γραφειοκρατιών, έχουν πειστεί ότι « δεν υπάρχει εναλλακτική ». Κάνουν λάθος.
Πηγή: Monde diplomatique
ΤΟ ΒΡΗΚΑ:ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΛΑΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ

About these ads

Η Ιστορία της "μεγαλειώδους απάτης" του Ευρώ (Κωνσταντίνος Κόλμερ)

Η Ιστορία της "μεγαλειώδους απάτης" του Ευρώ (Κωνσταντίνος Κόλμερ)

Στα τέλη του 20ού αιώνος και με τον ερχομό του 21ου ο Ελληνικός λαός υπέστη δύο τεράστιες εξαπατήσεις: .Την πρώτη, το 1999, στο Χρηματιστήριον Αξιών αθηνών, όπου εκλάπησαν υπό διαφόρων επιτηδείων περί τα 35 τρις δραχμές από 1,5 εκκατμύριον επενδυτάς- και μάλιστα ατιμωρητί! Την δεύτερη, το 2002, δια της καθιερώσεως του ευρώ ως νομίσματος της χώρας υπό της τότε κυβέρνησεως Σημίτη, ενώ η Ελληνική οικονομία ήταν τελείως απροετοίμαστη δι' ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα: την υιοθεσία ενός ξένου (οθνείου) νομίσματος, εις αντικατάστασιν του εθνικού, της δραχμής....

Κατά την επακολουθήσασα τριετία οι μεν τιμές καταναλωτού υπερεδιπλασιάσθησαν (όταν τα λαϊκά εισοδήματα αυξήσθησαν μόνο 17% του ενεργού πληθυσμού (575.000 ανέργοι). Το δημόσιον χρέος έφτασεν επισήμως τα 210 δις ευρώ ή το 124% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος και το ετήσιον Έλλειμα το 6% του ΑΕΠ (2004) επισύροντας την επιτήρηση της Ευρωπαϊκής επιτροπής και την άνοδο του κόστους δανεισμού του Ελληνικού δημοσίου, λόγο της πιστοληπτικής υποβαθμίσεώς του. Ανεπισήμος βεβαίως το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ μαζί με το συνταξιοδοτικό χρέος το 300% του ΑΕΠ

Εν τούτοις η μεγαλειώδης "απάτη" του ευρώ υπερέβη εκείνη του χρηματιστηρίου, καθ'οσον η φθοροποιός επίδρασις του ευρώ εξακολουθεί αμείωτος επί της Ελληνικής οικονομίας. Υποσκάπτει

την κοινωνική συνοχή με την περιθωριοποίησιν ολοκλήρων πληθυσμών και περιοχών (π.χ των καπνοπαραγωγών και της Δυτικής Μακεδονίας) κι απαξιωνεί το εγχώριο προϊόν στην διεθνή αγορά (π.χ τ' αγροτικά, την υφαντουργά. τον τουρισμό κ.λπ.)

Τον χαρακτηρισμόν "τεράστια απάτη" απέδωσε πρώτη η Monde diplomatique στην κυκλοφορία του ευρώ πανευρωπαϊκώς. Με το ευρώ εις παγκόσμιον χρήση είναι ήδη ορατή η "γιγάντωσις της ανεργίας" στην Ευρώπη, ως αποτέλεσμα της ανατιμήσεως του έναντι της "ζώνας του δολλαρίου" (ΗΠΑ, Κίνα, Νοτοανατολική Ασία, Κορέα, Τουρκία κ.λπ)

Την εντεύθεν της εισαγωγής του ευρώ υποχώρησι της απασχολήσεως, στις χώρες της Ευρωζώνης και ιδίως στην ανέτοιμον Ελληνική οικονομία, είχα προβλέψει στο ομότιτλο βιβλίο μου (Κάκτος,2000) Η Καταστροφική επίδρασις του ευρώ διαδίδεται ως επιδημία τώρα και υποσκάπτει όχι μόνον ολόκληρον την Ελληνική κοινωνία, αλλά και την Ευρωπαϊκή οικονομία (5 εκατ. ανεργοι στην Γερμανία, περισσότεροι απ' όσους ανέβασαν τον Αδόλφο Χίτλερ στην εξουσία το 1933). Οδήγησε τις κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας στην παράβαση του Συμφώνου σταθερότητος και Αναπτύξεων (sic). Στην επιτήρησι της Ελλάδος δι' υπερβολικό δημόσιον έλλειμα και εν τέλει στο πλήρες "ξεδόντιασμα" της, που μακροπροθέσμως θα υποσκάψει την ευστάθεια του ευρώ.

Ειδικώς στην Ελλάδα πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν, τα ιδιωτικά κεφάλαια διαρρέουν στο εξωτερικό και το κόστος εργασίας, ανα μονάδα προϊόντος, ανέρχεται με ρυθμόν υπερδιπλάδιο της Ευρωζώνης, ως παρεδέχθη ακόμη κι ο (συν) υπεύθυνος (δια την ένταξι στην "ΟΝΕ") πρώην Δοικητής της Τραπέζης Ελλάδος κ. Ν. Γκαργκάνας (βλ. σχ. κατάθεσί του στην βουλή 11.11.2004)

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απορεί και εξίσταται "οτι τα δομικά προβλήματα της Ευρωζώνης ηύξησαν την αντίστασι του πληθωρισμού" (Βλ. σχ. έκθεσι της ΕΚΤ με τίτλον " Πληθωρισμού αντοχή" Δεκ 2004) Το Διεθνές Νομισματικό ταμείο ζητεί την άρσι των αγκυλώσεων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως, ο διαβόητος ΟΟΣΑ, ζητεί την άρσι των αγκυλώσεων της Ευρωπαϊκής οικονομίας και την αποδόμησι του "κοινωνικού μοντέλου" που ισχύει στην Δυτική Ευρώπη από της Εποχής του Μπίσμαρκ.
Πως εν τοιάτη περιπτώσει το ευρώ ανατιμάται έναντι του πολύ "ισχυροτέρου" δολλαρίου;
ΠΗΓΗ: isrorikathemata.com

Βραζιλία, η επιστροφή της κρίσης

Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν δημιουργεί βιώσιμη ευημερία, αλλά σκλάβους του χρέους, το βιοτικό επίπεδο των οποίων καταρρέει, όταν υποχωρήσει η ανάπτυξη

“Σύμφωνα με μία παλαιά «πρακτική» των Εβραίων κοσμηματοπωλών, ποτέ δεν διαχωρίζεται το ιδιωτικό από το δημόσιο χρέος – ενώ θεωρείται εκ μέρους τους ότι, ο άνθρωπος ποτέ δεν μαθαίνει αυτόν τον άγραφο κανόνα. Πάντοτε τον ξεχνάει δηλαδή, μετά την πάροδο αρκετών ετών, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να τον επαναλαμβάνουν κάθε πενήντα περίπου χρόνια”.

Η Βραζιλία κατάφερε, στις αρχές του νέου αιώνα, να αποφύγει την τελευταία στιγμή τη χρεοκοπία, με τη «βοήθεια» του ΔΝΤ – πληρώνοντας πάρα πού ακριβά τα 30 δις $ δάνειο που πήρε, αφού λεηλατήθηκε η δημόσια περιουσία της, καθώς επίσης μέρος της ιδιωτικής, ενώ οι πολίτες της βίωσαν εξαιρετικά οδυνηρές καταστάσεις.

Δυστυχώς όμως, δεν συνειδητοποίησε τον τρόπο, με τον οποίο λειτουργεί ο ψυχρός «εντολοδόχος των διεθνών τοκογλύφων», το ΔΝΤ – μέλη του οποίου είναι μεν 188 χώρες, αλλά μόνο μία αποφασίζει. Μεταφορικά, θα παρομοιάζαμε το «Ταμείο» με εκείνον τον υδραυλικό, ο οποίος επιδιορθώνει τις βλάβες που διαπιστώνει, φροντίζοντας όμως να εμφανιστούν ξανά στο μέλλον, σε κάποιο άλλο σημείο της «εγκατάστασης» – έτσι ώστε να διατηρεί σταθερούς τους πελάτες του, οι οποίοι υποχρεώνονται να τον καλέσουν ξανά.

Συνεχίζοντας, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Βραζιλίας, θέλοντας να κλείσει το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών, υιοθέτησε μία σειρά πολιτικών προγραμμάτων – προσλαμβάνοντας μετά το 2002 δεκάδες χιλιάδες άτομα στο δημόσιο, επεκτείνοντας το κοινωνικό κράτος (αύξηση δαπανών στην υγεία και την παιδεία), καθώς επίσης επιδοτώντας τις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας βοήθησε μαζικά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, αυξάνοντας τη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, με την παροχή δανείων – με αποτέλεσμα όμως να αυξηθούν τα ιδιωτικά χρέη σε μεγάλο βαθμό.

Απλούστερα, η ευημερία που κατόρθωσε να επιτύχει η σοσιαλιστική κυβέρνηση στηρίχθηκε στο δανεισμό – στη δημιουργία λοιπόν «σκλάβων χρέους», οι οποίοι πολύ δύσκολα θα καταφέρουν ποτέ να απελευθερωθούν (όπως συμβαίνει σε όλες εκείνες τις χώρες του πλανήτη, τις οποίες «κατασπαράζει» μεθοδικά το αχόρταγο χρηματοπιστωτικό τέρας).

Περαιτέρω, πριν από δέκα χρόνια, η μικρομεσαία τάξη της Βραζιλίας των 190 εκ. κατοίκων, αποτελούσε το 40% του συνολικού πληθυσμού. Σήμερα έχει ξεπεράσει το 50%, στηριζόμενη όμως στις πιστώσεις – γεγονός που λειτούργησε αντίστροφα, αμέσως μετά την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, με αποτέλεσμα το 5,6% των τραπεζικών δανείων να είναι αδύνατον να αποπληρωθεί (διάγραμμα που ακολουθεί).

.

1. Επισφάλειες δανείων ανά χώρα, 2. Συνολικός δανεισμός ως % του ΑΕΠ ανά χώρα, 3. Δείκτης κατανάλωσης Βραζιλίας, 4. % Βραζιλιανών που θεωρούνται ως μέση τάξη, βάση εισοδήματος.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, η Βραζιλία προηγείται όλων των άλλων αναπτυσσομένων περιοχών, όσον αφορά τα επισφαλή δάνεια του ιδιωτικού της τομέα – με την εξέλιξη των χρεών παγκοσμίως να φαίνεται στον πίνακα της WSJ, το οποίο μπορεί να δει κανείς πατώντας εδώ).

Ο συνολικός δανεισμός των νοικοκυριών της χώρας αντιστοιχεί στο 25,2% του ΑΕΠ της – ενώ, όταν η κεντρική τράπεζα αυξήσει ξανά τα επιτόκια (πιθανότατα τον επόμενο μήνα), έτσι ώστε να καταπολεμήσει την αύξηση του πληθωρισμού, καθώς επίσης να περιορίσει τη μαζική εκροή κεφαλαίων, τα επισφαλή δάνεια θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο.

Παράλληλα, επειδή οι τόκοι της Βραζιλίας αυξάνονται κατά 1% κάθε δύο μήνες, κλιμακώνονται τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, οπότε και το δημόσιο χρέος – δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομία της. Με το ρυθμό ανάπτυξης δε να έχει μειωθεί στο 2,4% από 7,5% προηγουμένως (όπως συμβαίνει και στην Τουρκία), η οικονομική θέση της χώρας θα συνεχίσει να επιδεινώνεται.

Το μυστικό όπλο του ΔΝΤ, η βραδυφλεγής βόμβα καλύτερα που «κρύβεται» στις χώρες, στις οποίες εισβάλλει αποκλειστικά και μόνο για να λεηλατήσει (σύμφωνα με πρώην στελέχη του, πρόκειται για τη μεγαλύτερη εγκληματική σπείρα διεθνώς, στενά συνδεδεμένη με το ισχυρότερο λόμπι του πλανήτη, με το εβραϊκό), τοποθετείται συνήθως στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών – όπου παραμένει «ανενεργή», για εκείνο το χρονικό διάστημα που η εκάστοτε χώρα παρουσιάζει μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης.

Οι ρυθμοί αυτοί είναι αρχικά εντυπωσιακοί, επειδή το ΔΝΤ, όταν εισβάλλει, βυθίζει τις χώρες-θύματα του σε μία ύφεση άνευ προηγουμένου – «εμπλουτισμένη» με ανεργία, με χρεοκοπίες κοκ. Μετά λοιπόν από την ύφεση, η οποία μειώνει εγκληματικά το ΑΕΠ των θυμάτων του (στην περίπτωση της Ελλάδας, το ΑΕΠ μειώθηκε από τα 235 δις € στα 180 δις € περίπου!), η ανάπτυξη είναι αυτονόητη – με αποτέλεσμα να θεωρείται επιτυχημένη η «εγχείρηση» εκ μέρους του, από τα ανόητα θύματα του.

Για παράδειγμα, αφού σταματήσει να αγοράζει κανείς ρούχα για πέντε ολόκληρα χρόνια, τον 6^ο θα αναγκασθεί να αγοράσει – οπότε αυξάνεται νομοτελειακά η κατανάλωση, το ΑΕΠ κοκ. Επειδή όμως η παραγωγική βάση έχει λεηλατηθεί, ο ρυθμός ανάπτυξης στηρίζεται είτε στην κατανάλωση με εισαγόμενα προϊόντα, είτε με προϊόντα που παράγονται μεν στο εσωτερικό, αλλά από εταιρείες που ανήκουν πλέον σε ξένους – οι οποίοι, με τη μέθοδο της φοροαποφυγής, συνήθως δεν πληρώνουν καθόλου φόρους.

Συχνά δε η κατανάλωση είναι «επί πιστώσει», έτσι ώστε να χρεώνονται ξανά τα νοικοκυριά, αφού είχαν προηγουμένως ξεχρεώσει, πουλώντας τα σπίτια τους, ρευστοποιώντας τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία τους κοκ.

Ολοκληρώνοντας, ο εχθρός του πολίτη, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν είναι κατασκευασμένο για να δημιουργεί βιώσιμη ευημερία, αλλά σκλάβους του χρέους – το βιοτικό επίπεδο των οποίων καταρρέει, όταν υποχωρήσει η ανάπτυξη.

Εκτός αυτού, όταν χάνουν οι άνθρωποι τις θέσεις εργασίας τους, δεν χάνουν μόνο τη ευημερία τους – αφού συνήθως παραμένει ένα βουνό χρέους, το οποίο είναι δύσκολο να εξυπηρετηθεί, με αποτέλεσμα να επιστρέφει εντονότερη η φτώχεια. Φυσικά, οι πιστωτές εγκαταλείπουν τότε μαζικά τη χώρα, αναζητώντας καινούργιες ευκαιρίες κερδοφορίας και νέα θύματα.

Δυστυχώς, οι απλοί άνθρωποι αντιδρούν μόνο όταν χάσουν όλα τους τα χρήματα και μείνουν στην κυριολεξία στο δρόμο – ενώ ξεχνούν γρήγορα εκείνη την τρομακτική εικόνα στη χρεοκοπημένη Αργεντινή, όπου χιλιάδες εξαθλιωμένοι πολίτες κυνηγούσαν ένα ζώο με γυμνά τα μαχαίρια, για να χορτάσουν την πείνα τους.

Αυτό φαίνεται ότι θα συμβεί και στην πάμπλουτη πατρίδα μας, η κυβέρνηση της οποίας «εκλιπαρεί γονατιστή» την εγκληματική συμμορία των διεθνών τοκογλύφων, επισκεπτόμενη δουλικά τους χώρους της.

ΠΗΓΗ:Analyst.gr Team

Η χριστιανική αριστοκρατία στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Tο 1601, στη συνοικία Φανάρι εγκαθίσταται το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θέση στην οποία βρίσκεται έως τις μέρες μας. Στην περιοχή αυτή, ζούσε και δραστηριοποιούνταν μια ορθόδοξη αριστοκρατία, της οποίας τα χαρακτηριστικά ήταν σχετικά ασαφή για να μπορέσει κάποιος να τα προσδιορίσει με ακρίβεια. Το θρήσκευμα ήταν το βασικό κοινό χαρακτηριστικό αυτής της αριστοκρατίας, που η ένταξη στις τάξεις της βασιζόταν κυρίως σε πολιτικά κριτήρια της εποχής, ενώ δεν λαμβάνονταν υπ’ όψιν σε καμία περίπτωση τα εθνικά χαρακτηριστικά. Η αριστοκρατία αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία ως «Φαναριώτες» – που προφανώς πήραν το όνομά τους από τη γνωστή συνοικία της Κωνσταντινούπολης.
Όπως είπαμε, οι Φαναριώτες ήταν όλοι ορθόδοξοι στο θρήσκευμα και κατάγονταν από διάφορους τόπους: Αλβανία, Βουλγαρία, Μολδαβία, Πόντο, Χίο κ.α. Ο Δάσκαλος του Γένους Κωνσταντίνος Κούμας πολύ αργότερα – τον 19ο αιώνα – αναφέρει ότι οι Φαναριώτες αρέσκονταν να αυτοπροσδιορίζονται ως «το περίβλεπτον γένος των Ρωμαίων». Μάλιστα, ο Κούμας αναφέρει ότι γίνονταν έξαλλοι όταν κάποιος τους αποκαλούσε Έλληνες ή Ρωμιούς: «Βλασφημίαν ήκουαν αν τους ονόμαζε τις Γρεκούς ή Έλληνας».
Ωστόσο, το ότι ήταν ορθόδοξοι και το ότι διατηρούσαν στενότατες σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο καθιστούσε υποχρεωτική την ελληνική εκπαίδευση, η οποία τελικά έγινε το σήμα κατατεθέν τους. Η ελληνική τους παιδεία και καλλιέργεια αποτελούσε το απαραίτητο διαβατήριο προκειμένου να έχουν πρόσβαση και να σταδιοδρομήσουν σε μια από τις ζηλευτές ανώτερες θέσεις που προσέφερε η οθωμανική γραφειοκρατία. Μάλιστα, για να έχει κανείς πρόσβαση σε αυτές τις θέσεις, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν επίσης το να έχει σοβαρή πρόσβαση στους ανάλογους μηχανισμούς του ελληνόφωνου Πατριαρχείου. Για να ονομαστεί κάποιος Φαναριώτης χρειαζόταν βέβαια να κατοικεί και στο Φανάρι, όπως και να έχει οικονομικούς ή και συγγενικούς δεσμούς με τους δηλωμένους κατοίκους του. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι Φαναριώτες δεν λάμβαναν μόνο υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση, αλλά πολλές από τις οικογένειες διατηρούσαν θέσεις ηγεμόνων στις παραδουνάβιες περιοχές. Οι γνωστότερες από αυτές ήταν οι οικογένειες Δούκα, Κατακουζηνού και Στούρτζα.
Η φαναριώτικη  αριστοκρατία  κινούνταν  ανάμεσα στις καλές σχέσεις της με το Πατριαρχείο και στην κατάλληλη δικτύωση με την οθωμανική διοίκηση. Έτσι, ο πλέον περιζήτητος τίτλος του πατριαρχικού οφικιαλίου δεν ήταν άλλος από αυτόν του Μεγάλου Λογοθέτη, αυτού δηλαδή του προσώπου που μεσολαβούσε μεταξύ του Πατριαρχείου και της οθωμανικής διοίκησης.
Ωστόσο, οι Φαναριώτες δεν ήταν μόνο ανώτεροι υπάλληλοι της Αυτοκρατορίας. Στις τάξεις τους υπήρχαν κι άλλες επαγγελματικές κατηγορίες: έμποροι υφασμάτων, γουναράδες, γιατροί οι οποίοι κατάφερναν να συνάψουν γάμους με κόρες από ισχυρές μουσουλμανικές οικογένειες. Γενικότερα, οι Φαναριώτες βρίσκονταν στα κέντρα της εξουσίας και του χρήματος. Πολλοί γάμοι Φαναριωτών με Οθωμανές πριγκίπισσες έφεραν αυτές τις οικογένειες πιο κοντά στην αυτοκρατορική αυλή, χαρίζοντάς τους έτσι και την ανάλογη επιρροή.
Η φαναριώτικη αριστοκρατία παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς τη μετάβαση της εξουσίας από τον οίκο των Σουλτάνων στους πολιτικούς οίκους των Βεζίρηδων και των Πασάδων, πράγμα που πραγματοποιείται με την άνοδο της οικογένειας Κιοπρουλή στην εξουσία, στα μέσα του 17ου αιώνα. Στην επανίδρυση της κρατικής γραφειοκρατίας και με τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στο εσωτερικό της διοίκησης της αυτοκρατορίας, οι Φαναριώτες κλήθηκαν να παίξουν και πάλι σημαντικό ρόλο στην επάνδρωση των βασικών διοικητικών θέσεων.
Οι Φαναριώτες, λόγω της εκπαίδευσής τους αλλά και του ταλέντου στην πολυγλωσσία για το οποίο χαρακτηρίζονταν, καταλάμβαναν εκτός από τη θέση του μεγάλου διερμηνέα της Πύλης και άλλες θέσεις - κλειδιά της Αυτοκρατορίας, όπως αυτό του διερμηνέα του στρατού και του διερμηνέα του στόλου. Είναι προφανές ότι οι θέσεις αυτές βρίσκονταν στην κορυφή μιας σειράς άλλων θέσεων, τις σημαντικότερες από τις οποίες καταλάμβαναν μέλη των φαναριώτικων οικογενειών που ήλεγχαν τα πόστα. Πάντως, κατά γενική ομολογία η σημαντικότερη των θέσεων που μπορούσε να λάβει ένας Φαναριώτης – μια θέση με το μεγαλύτερο δυνατό κύρος κι εξουσία – ήταν αυτή του ηγεμόνα των παραδουνάβιων περιοχών.
Οι Φαναριώτες στις παραδουνάβιες περιοχές
Ήδη από την εποχή που ακολούθησε την πτώση της Κωνσταντινούπολης οι παραδουνάβιες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κράτησαν έντονη και συνεχή επαφή με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εδώ ας επισημαίνουμε ότι από αυτές τις περιοχές το Πατριαρχείο εισέπραττε το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός του, πράγμα που είχε ως συνέπεια αρκετές φορές οι ηγεμόνες αυτών των περιοχών να έχουν βαρύνοντα λόγο στην εκλογή του εκάστοτε Πατριάρχη.
Ωστόσο, οι παραδουνάβιες περιοχές ήταν αυτές οι οποίες εφοδίαζαν σημαντικά την Κωνσταντινούπολη με σιτηρά και κρέας. Οι σημαντικές αυτές εμπορικές συναλλαγές απέφεραν μεγάλα οικονομικά οφέλη στους ορθόδοξους έμπορους. Όπως συνάγεται από τους μελετητές, οι ελληνόφωνοι ορθόδοξοι έμποροι ήλεγχαν αυτό το σημαντικό εμπορικό κομμάτι από τις αρχές του 16ου αιώνα. Επίσης, μια άλλη σημαντική μερίδα των ελληνόφωνων ορθόδοξων, που δεν ήταν έμποροι, απασχολούνταν σε αυτές τις περιοχές από τις αρχοντικές οικογένειες σαν γραμματικοί και δάσκαλοι.
Έτσι, οι Φαναριώτες βρήκαν εύφορο έδαφος διείσδυσης σε αυτές τις περιοχές. Υπό το καθεστώς που δημιουργήθηκε μετά το 1713 – όπου μπορούσε κανείς να εξαγοράσει τα αξιώματα –, οι Φαναριώτες που ήταν μέσα στα πράγματα κατάφεραν να αξιοποιήσουν στο μέγιστο βαθμό αυτή τη νέα κατάσταση. Έτσι, ο εκ Χίου καταγόμενος Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο επονομαζόμενος και «ο εξ απορρήτων», ήταν ο πρώτος Φαναριώτης που κατάφερε να εξασφαλίσει την ηγεμονία της Βλαχίας για λογαριασμό του γιου του Νικολάου το 1709. Η «έξοδος» των Φαναριωτών από το Φανάρι στις παραδουνάβιες περιοχές τούς έφερε σε επαφή με τη διεθνή διπλωματία, μια και αυτές οι περιοχές τότε αποτελούσαν πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ της Πύλης, του οίκου των Αψβούργων και των Ρομανώφ.
Μάλιστα, με την περίφημη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή το 1774, οι περιοχές αυτές τέθηκαν ως ορθόδοξες υπό την προστασία των Ρώσων. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα και την αφορμή στους Φαναριώτες να προσβλέπουν στη σταδιακή τους αυτονόμηση και απομάκρυνση από την οθωμανική εξουσία. Έτσι κι αλλιώς η νέα πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη ευνοούσε αυτές τις κρυφές φιλοδοξίες των φαναριώτικων οικογενειών. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές από αυτές τις οικογένειες δεν δίστασαν να βρεθούν στη μεριά των Ρώσων, οι οποίοι ήταν οι βασικοί αντίπαλοι των Οθωμανών στις παραδουνάβιες περιοχές. Αυτή η αμφιλεγόμενη στάση από πλευράς ορισμένων φαναριώτικων οικογενειών οδήγησε την Υψηλή Πύλη στο να περιορίσει το δικαίωμα διεκδίκησης των ηγεμονιών αυτών μόνο σε τέσσερις οικογένειες, που κρίθηκαν αξιόπιστες στις σχέσεις τους με την Πύλη.
Οι Φαναριώτες, ωστόσο, κατά γενική ομολογία κατάφεραν μέσα σε σχετικά μικρό διάστημα να επωφεληθούν από τις αλλαγές που υιοθέτησε το σύστημα διοίκησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τις γενικότερες γεωπολιτικές αλλαγές. Το δίχως άλλο, κατάφεραν να παραμερίσουν τις μέχρι τότε υφιστάμενες αρχοντικές ρωμαίικες οικογένειες και να αναδειχτούν ως μια χριστιανική αριστοκρατία ενσωματωμένη κανονικά στην οθωμανική κοινωνία, στην οποία μάλιστα έπαιζαν και πρωταγωνιστικό ρόλο. Η επέκταση και εδραίωση αυτής της χριστιανικής αριστοκρατίας βασίστηκε κυρίως στον έλεγχο που άσκησε στο Πατριαρχείο.
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, «ο εξ απορρήτων»
Μια από τις πρώτες και εξέχουσες μορφές των Φαναριωτών υπήρξε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά καταγόταν από τη Χίο. Ο Αλέξανδρος φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη, όπου και συνέχισε τις σπουδές του στη Φιλολογία και τη Θεολογία. Αργότερα βρέθηκε να σπουδάζει Ιατρική στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα.
Με την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη, ο Μαυροκορδάτος θα διδάξει στη σχολή του Μανολάκη του Καστοριανού, όπως επίσης στην Πατριαρχική Ακαδημία. Κατόπιν θα εργαστεί ως γραμματέας του μεγάλου ρωμιού διερμηνέα Παναγιώτη Νικούσιου, τη θέση του οποίου θα καταλάβει μετά τον θάνατό του, το 1673. Η θέση αυτή, εκτός από εξουσία και χρήμα, ενείχε και κινδύνους.
Το 1683, ο Μαυροκορδάτος έπεσε σε δυσμένεια λόγω της επικράτησης της αντίπαλης παράταξης απ’ αυτήν που τον υποστήριζε. Τότε δημεύτηκε η περιουσία του και φυλακίστηκε μαζί με μέλη της οικογενείας του. Λίγα χρόνια αργότερα, κατάφερε να πετύχει την αποκατάστασή του και να του επιστραφεί η περιουσία του. Λέγεται ότι ο Μαυροκορδάτος συμμετείχε ως υπήκοος του Σουλτάνου, έχοντας σημαντικό ρόλο, στις διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη του Κάρλοβιτς, καθώς θεωρούνταν καλός γνώστης της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Τέλος, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος θεωρείται ο πρώτος στον οποίο ανήκει δικαιωματικά ο χαρακτηρισμός του Φαναριώτη, ένας όρος που θα καθιερωθεί στη συνέχεια υποδηλώνοντας την αριστοκρατία των Ρωμιών.
 Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης
Πηγή: ΠΟΝΤΙΚΙ
 

Ρέικιαβικ-Λευκωσία μέσω Αθήνας

Κι από κοντά… η Άγκυρα

του Μιχάλη Χατζηπέτρου από τη Ρήξη φ. 92

Η Ισλανδία, που τόσο ελκύει τους ημέτερους αριστερούς, από τον Καζάκη ως τον Αλαβάνο, έχει μια μικρή ενδιαφέρουσα ιστορία. Το 1941, λίγο πριν το Περλ Χάρμπορ, Αμερικανοί πεζοναύτες, υπό τον ταξίαρχο Τζ. Μάρστον, αποβιβάζονται εκεί, κατόπιν πρόσκλησης της κυβέρνησής της. Στόχος, η προστασία των αμερικανικών νηοπομπών που θα εφοδίαζαν την ΕΣΣΔ. Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, φιλοξένησε, στο Κέφλαβικ, ένα ραντάρ και μια μοίρα αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών. Με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ οι Αμερικανοί, εν μια νυκτί, τα μάζεψαν κι έφυγαν. Στην παρατήρηση δε της ισλανδικής κυβέρνησης, ότι έτσι η χώρα μένει χωρίς παθητική και ενεργητική αεράμυνα, οι τελευταίοι απάντησαν ευγενικά, «πρόβλημά σας». Σε όλα αυτά τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου δεν έλειψε από τις ισλανδικές κυβερνήσεις η συμμετοχή του τοπικού Κ.Κ., υπό την ονομασία Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα (κάτι σαν το ημέτερο ΑΚΕΛ). Καλό είναι λοιπόν να κατανοήσουν οι Καματεροί της πολιτικής, που προκρίνουν ως μαγική λύση την επιστροφή στη δραχμή, δύο θεμελιώδεις διαφορές από το ισλανδικό μοντέλο. Πρώτον, ότι η γεωπολιτική αξία της χώρας στις διεθνείς σχέσεις είναι σχεδόν μηδενική και, δεύτερον –ιδιαίτερα για τους οικονομολογούντες–, ότι η χώρα είχε δικό της νόμισμα και δεν ήταν στο ευρώ.
Στα δικά μας τώρα. Αυτό που τονίζουμε όλα αυτά τα χρόνια της μνημονιακής κατοχής είναι ότι, το κυρίαρχο πρόβλημα της χώρας στη σύγκρουση με το γερμανοαμερικανικό ιερατείο, είναι το γεωπολιτικό. Η Ελλάδα δεν είναι Ισλανδία. Είναι ένα σταυροδρόμι τριών ηπείρων, όπου συμπλέκονται, συγκρούονται και συντίθενται οι πολιτικές όλων των μεγάλων δυνάμεων του 21ου αιώνα. Έχουμε δε αποδείξει πάμπολλες φορές ότι ο νεοθωμανικός αναθεωρητισμός, ανά πάσα στιγμή, είτε από μόνος του είτε με προτροπή τρίτων, μπορεί να κινηθεί για την κρατικοπολιτική έκλειψη της Ελλάδας από την περιοχή, ταυτόχρονα με τη μνημονιακή κοινωνικοοικονομική καταστροφή της. Είναι μαθηματικά βέβαιο. Η κρίση ξεκινά ως οικονομική, μεταβάλλεται σε κοινωνική και καταλήγει σε (γεω)πολιτική.
Κοινώς, λοιπόν, αν κανείς θέλει να αντιμετωπίσει με επάρκεια την τρόικα εσωτερικού-εξωτερικού, σε Ελλάδα και Κύπρο, πρέπει να έχει επίγνωση του περιβάλλοντος. Η επιστροφή στη δραχμή ή στη λίρα (ευκολότερα για την Κύπρο) δεν μπορεί να είναι η μαγική λύση. Πρέπει να εντάσσεται σε μια μεσο-μακροπρόθεσμη στρατηγική ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης του ελληνισμού. Και κυρίως θέλει έναν λαό στους δρόμους. Έναν λαό αποφασισμένο να ζήσει με μια αξιοπρεπή και υποφερτή φτώχεια που όμως, ταυτόχρονα, θα μαζεύει τα κομμάτια του σώζοντας δημόσια και ιδιωτική περιουσία, προασπίζοντας αποφασιστικά την ακεραιότητα της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Γι’ αυτό είναι και διπλά απαράδεκτες οι τοποθετήσεις σαν της κ. Δούρου που, στον Πρετεντέρη, είπε αυτολεξεί, «δεν θέλουμε να πεινάμε υπερήφανα εκτός ευρώ». Βεβαίως, η λαμπερή κυρία έδειξε για άλλη μια φορά τα όρια του συριζικού μορφώματος. Είτε εντός είτε εκτός ευρώ, θες ένα απόθεμα ασφαλείας σε τρόφιμα, φάρμακα και υλικό για τις ένοπλες δυνάμεις. Άρα, γεωπολιτικές συμμαχίες και μια τακτική που προσιδιάζει είτε στο εαμικό αντάρτικο, είτε στην κλεφτουριά του ’21. Κι επειδή τη Ρήξη την διαβάζουν πλείστοι εξ αριστερών προερχόμενοι, θα λέγαμε ότι κάποιοι, όπως οι κ.κ. Αλαβάνος, Καζάκης και ο συμπαθής Λαφαζάνης, προτείνουν τη στρατηγική της Φλώρινας. Όσοι ξέρουν καλά την ιστορία του Εμφυλίου, θα θυμούνται ότι ο ΔΣΕ, παρά τα τραγικά στρατηγικά λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ, άντεχε όσο υιοθετούσε τον ανταρτοπόλεμο. Μόλις πέρασε σε κατά μέτωπον επίθεση, με τη γνωστή μάχη της Φλώρινας, όπου έφαγε τα μούτρα του, ήρθε η αρχή του τέλους για το δεύτερο αντάρτικο, και αποτέλεσε την κύρια αιτία της ρήξης Ζαχαριάδη – Μάρκου Βαφειάδη.
Μια απλή μελέτη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας δείχνει ότι νικήσαμε όποτε κάναμε συμμαχίες. Το ’21 είχαμε όλο το ευρωπαϊκό φιλελληνικό κίνημα μαζί μας. Το 1912-13 χτυπήσαμε τους Οθωμανούς με όλους τους Βαλκάνιους μαζί. Στην Κατοχή, είχαμε όλο το συμμαχικό μπλοκ. Στη Μικρασιατική τραγωδία ήμασταν μόνοι. Στην εποποιία του αγώνα της ΕΟΚΑ, το 1955-59, είχαμε μαζί όλο το αντιαποικιακό κίνημα των λαών του Τρίτου Κόσμου. Σε όλες μας τις νίκες είχαμε σκοπό και σχέδιο. Αν οι νίκες μας δεν ολοκληρώθηκαν, αυτό οφειλόταν πάντα στο ότι οι ηγεσίες μας είτε ήταν ανεπαρκείς, είτε εξαρτημένες από τρίτους, είτε –συνήθως– και τα δυο μαζί, γιατί το ένα φέρνει τ’ άλλο.
Το ΟΧΙ του κυπριακού λαού στους Γερμανούς, υπό την επίδραση των εγκλημάτων που διέπραξαν εξωνημένες ηγεσίες, πρώην και νυν, απέδειξε για άλλη μια φορά την κοινή μας μοίρα. Οι Έλληνες της Κύπρου θα αντιπαλέψουν την τρόικα και σε άλλες φάσεις. Το κυριότερο όμως είναι ότι οι δυνάμεις που θα αντικαταστήσουν τον ανανιστή Αναστασιάδη έχουν ήδη φανεί. Θα είναι δυνάμεις όπως του Λιλλήκα, του Νικόλα Παπαδόπουλου, που θα δώσουν την εναλλακτική πολιτική λύση. Οι συνέλληνες της Κύπρου δεν θα εναποθέσουν ελπίδες στα αδειανά πουκάμισα των τουφεκαλεύρηδων του ΣΥΡΙΖΑ. Και αν οι εκφράσεις «τουφεκαλεύρηδες» και «αδειανά πουκάμισα» φαίνονται βαριές, ας αναλογιστούμε τις συναντήσεις με τον επίτροπο του Δ΄ Ράιχ, Ράιχενμπαχ, τη συνάντηση με τον κατοχικό υφυπουργό Φούχτελ. Όπως επίσης και το ότι ζητά δημοψήφισμα για την Κύπρο, αλλά όχι για την Ελλάδα. ότι μιλάει για εθνική ανεξαρτησία, αλλά δεν έχει αποκαθάρει τα σπλάχνα του από τον τοξικό εθνομηδενισμό της παγκοσμιοποίησης. Και τόσα, μα τόσα άλλα, που έχουν συμβεί τους τελευταίους μήνες.
Και για να τελειώνουμε με τα της γεωπολιτικής, δύο τελευταίες επισημάνσεις: Σύμφωνα με τον κορυφαίο Αμερικανό γεωπολιτικό, Κόλιν Γκρέι, «Η Ελλάδα είναι το ηλιακό πλέγμα του παγκόσμιου συστήματος». Ως γνωστόν, το ηλιακό πλέγμα είναι το νευρικό σύστημα πίσω από το στομάχι. Και γι’ αυτόν το λόγο, κατ’ αυτόν, «ένα μικρό σε παγκόσμια κλίμακα πρόβλημα, αν ξεσπάσει στην Ελλάδα, επιφέρει μείζονες συνέπειες». Η ομόδοξη βομβαρδισμένη-ακρωτηριασμένη Σερβία, υπό μια νέα, μη ελεγχόμενη ηγεσία, κατάφερε κατά σειρά: Να γίνει πέρασμα αγωγών, να χρηματοδοτηθεί ευνοϊκά από τη Μόσχα, να ανασυγκροτήσει την πολεμική της βιομηχανία. Έτσι, πρόσφατα, εξήγαγε πρωτότυπο υλικό 200 εκατ. δολαρίων στα Εμιράτα, προκαλώντας σάλο στον παγκόσμιο κλάδο των αμυντικών εξοπλισμών.
Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε. Δεν μπορείς με μια παρόλα περί «εξόδου από το ευρώ» να ξεμπερδεύεις με το τρομακτικό αίτημα μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής και τακτικής. Το αντιμνημονιακό πρόγραμμα πρέπει να απαλλαγεί από τις ανάγκες της εσωτερικής επικοινωνιακής κατανάλωσης και να δει κατάματα τις πραγματικότητες της χώρας. Μόνον έτσι θα ξεφύγει από τη θανάσιμη παγίδα του τυχοδιωκτισμού.

Πηγή: ΑΡΔΗΝ-ΡΗΞΗ

Λουκέτο στην ΕΡΤ - Δοκιμή γενικού πραξικοπήματος

Λουκέτο στην ΕΡΤ - Δοκιμή γενικού πραξικοπήματος

Αφαίρεσε τη δημόσια τηλεοπτική ενημέρωση των Ελλήνων.
Ακολούθησε το ευρωπαϊκό πραξικόπημα καταστροφής των κυπριακών τραπεζών.
Απέδειξε πόσο εύκολη είναι η διακοπή των επικοινωνιών, οι οποίες εφόσον είναι τόσο συγκεντρωμένες είναι προφανώς ευκολότατο να διακοπούν και από εξωτερικές δυνάμεις.
Προειδοποιεί για τις δυνατότητες που υπάρχουν πλέον εγκαταστημένες, ώστε αστραπιαία να τεθεί σε απόλυτη ομηρία η κοινωνία μας. Με τον έλεγχο όλων των υποδομών, ακόμη και από κάποια ολιγάριθμη αλλά αποφασισμένη ομάδα με επιτελικό σχεδιασμό.
Αποκαλύπτει τις πολύ περιορισμένες δυνάμεις άμεσης αντίδρασης της κοινωνίας μας, αυτές που παραμένουν ακμαίες και ικανές να αντιδράσουν.
Πολιτικά:
Για ποιό λόγο επιχειρήθηκε τώρα αυτό το πραξικόπημα; Σίγουρα δεν είναι ατυχές και επιβεβαιώθηκε καλά προετοιμασμένο. Εύλογα και  οι προαλειφόμενες αντιδράσεις πρέπει να έχουν σταθμισθεί
 . Γιατί λοιπόν έγινε και γιατί τώρα;Η “Χρυσή Αυγή” αποκαλύφθηκε ως η μόνη σύμμαχος του Σαμαρά. Η “κοινωνική ευαισθησία” της εξαφανίστηκε όταν καταργήθηκε η ελεύθερη ενημέρωση των Ελλήνων. Τυχαίο;Ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί δεν καταθέτει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης; Είναι η δεύτερη φορά, μετά  από την εξεταστική για τη λίστα HSBC-Lagarde, που αρνείται ενωτική σύμπλευση και μετωπική σύγκρουση στη Βουλή. Τυχαίο;Βενιζέλος-Κουβέλης έχουν πλέον απολύτως κουρελιαστεί. Είναι παράλυτοι δεσμώτες του Σαμαρά. Νομοτελειακή εξέλιξη.Μόνο το κόμμα των ΑΝΕΛΛ του Πάνου Καμμένου αντιδρά με πρόταση μομφής. Πιστοποιεί θαρραλέα, άλλη μια φορά τον πατριωτικό και δημοκρατικό προσανατολισμό του.Και το ΚΚΕ, έθεσε τον κομματικό μηχανισμό του στην υπηρεσία της λαϊκής αντίστασης. Ευκαιρία να αναζωογονηθεί.Συμπερασματικά:
Αν ετοιμάζεται μια τελική επίθεση με στόχο, μετά την εισοδηματική καταστροφή και τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής, να στραγγαλιστούν και οι πολιτικές ελευθερίες των Ελλήνων, φαίνεται πως προσεγγίζουμε πάρα πολύ μεγάλες εξελίξεις που βέβαια έχουν συνάφεια με τις αναδιανομές πόρων και επιρροής στην περιοχή μας. Φαίνεται πως επί τούτου σχεδόν σύσσωμος ο συρφετός της μεταπολιτευτικής κομματοκρατίας αναδιατάσσεται και επιχειρεί την ολοκληρωτική ποδηγέτηση της κοινωνίας και της πατρίδας μας. Όλοι οι κρατικοί μηχανισμοί και όλοι οι πολίτες πρέπει πολιτικά και οργανικά να ελεγχθούν από την κομματική νομενκλατούρα. Ο Σαμαράς ηγείται και οι άλλοι ακολουθούν σε κατανεμημένους ρόλους.
Όμως:
Οι ραγδαίες και ασύμμετρες εξελίξεις στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου με τα τεράστια ενεργειακά κοιτάσματα των ελληνικών ΑΟΖ. Η αποκάλυψη της διάσπασης και του διαχωρισμού στην τουρκική κοινωνία. Όπως και η ύφεση στην Ευρωζώνη και γενικά η παρακμή στη Δύση, δεν είναι μεγέθη διαχειρίσιμα από τις παρούσες γεωπολιτικές υπερδυνάμεις. Οι παλιάτσοι του δικού μας μπερντέ, όσο ύπουλοι και καταχθόνιοι και αν είναι, δεν επαρκούν ούτε αντιστοιχούν στην αναζήτηση και πρόταση διεξόδων που τόσο επειγόντως χρειάζονται οι Έλληνες σήμερα.
Οπότε, στα προδιαγεγραμμένα θεσμικά πλαίσια έχουμε τη δυνατότητα να αναδιοργανωθούμε, ώστε:

στις δημοτικές εκλογές να καταγραφούν ως πανελλήνιο ρεύμα, κινήσεις ακομμάτιστων-ανεξάρτητων πολιτών, για την χειραφέτηση από τη διαπλοκή, από την κομματοκρατία και από τη διαφθορά, των τοπικών κοινωνιών.στις ευρωεκλογές να σχηματισθεί ένα κοινού προγράμματος ΕΛΛΗΝΙΚΟ ψηφοδέλτιο στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Πρόδρομος της θεσμικής διυπουργικής ελλαδικής και κυπριακής τακτικής συνεργασίας. Που θα σημάνει την προσπάθεια αντίστασης και χειραφέτησης των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και της Βαλκανικής οικονομικής και ευρύτερης συνεργασίας όπως και στην ανατολική Μεσόγειο.ενώ όταν προκύψουν οι βουλευτικές εκλογές να συγκλίνουμε σε έναν εκλογικό συνασπισμό δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων, χωρίς ιδεολογικούς αποκλεισμούς, με ελάχιστο πολιτικό πρόγραμμα διεξόδου και ανεξαρτησίας της Ελλάδας μας. Με περιοδικά εναλλασσόμενη κεντρική εκπροσώπηση και λειτουργία στη βάση της αμοιβαιότητας και της επιζητούμενης ομοφωνίας.Για μια κυβέρνηση εξωκομματικής στελέχωσης, υπερκομματικής στήριξης και συγκεκριμένου σκοπού και διάρκειας.Πρέπει να μπεί τέλος στον κατακερματισμό των πολιτικών δυνάμεων που νοιάζονται για την πατρίδα και την κοινωνία μας.
Μέτρο της πίστης καθενός είναι αυτά που θυσιάζει. Ποιοί λοιπόν θυσιάζουν την ιδιοτέλεια, τον εγωισμό και τη φιλαυτία; Και ποιοί είναι τόσο οξύνοες ώστε να αντιληφθούν πως δεν έχουν μέλλον προσωπικό έξω από το κοινό των Ελλήνων; (άρθρο του Ν. Καραβαζάκη, communenews)
ΠΗΓΗ: ptolemeos.gr

Ναόμι Κλάιν: Ο μεγαλύτερος φόβος του συστήματος είναι η αντίσταση

Ναόμι Κλάιν: Ο μεγαλύτερος φόβος του συστήματος είναι η αντίσταση

H Ναόμι Κλάιν, ακτιβίστρια και συγγραφέας του διάσημου «Δόγματος του Σοκ» στο πλαίσιο επίσκεψής της στην Αθήνα παραχώρησε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στον Στέλιο Κούλογλου. Η συγγραφέας και δημοσιογράφος ανέφερε ότι υπό την επήρεια του σοκ οι χώρες που το βιώνουν χάνουν την εθνική τους κυριαρχία, κάτι που όπως σχολιάζει συνέβη και στην Ελλάδα. Επεσήμανε ότι στις μέρες μας οι κυβερνήσεις έχουν γίνει οι λομπίστες των πολυεθνικών, ενώ χαρακτήρισε παράλογη την πρόθεση της κυβέρνησης να πουλήσει κάθε επικερδή επιχείρηση σε περίοδο ύφεσης, όταν είναι βέβαιο ότι οι συμφωνίες θα είναι οι χειρότερες που θα μπορούσε κάθε χώρα να πετύχει. Υπογράμμισε τέλος ότι ο ευρωπαϊκός νότος θα πρέπει να συγκροτήσει κοινό μέτωπο απέναντι στους δανειστές.

  Σ.Κ.: Αν ξαναγράφετε το Δόγμα του Σοκ, θα είχατε ειδικό κεφάλαιο για την ελληνική περίπτωση; 

Ν.Κ.: Θα υπήρχε ένα ειδικό κεφάλαιο για την Ελλάδα, ίσως όλο για τον ευρωπαϊκό νότο. Αλλά ο στόχος μου δεν ήταν το βιβλίο απλώς να καταγράψει την ιστορία  αλλά να γίνει ένα εργαλείο ώστε να μπορέσουμε να προβλέψουμε το επόμενο σοκ. Έτσι άλλωστε τελειώνει και το βιβλίο : «Πότε θα δούμε το επόμενο σοκ;». Έχουμε ένα οικονομικό μοντέλο που δημιουργεί από μόνο του κρίσεις .  Εάν έγραφα λοιπόν ένα βιβλίο τώρα θα ήταν για την Ελλάδα.  Η κρίση εδώ χρησιμοποιήθηκε για να λεηλατήσουν την χώρα και να καταστρέψουν τα κοινωνικά κινήματα και τις κοινωνικές κατακτήσεις.

Σ.Κ.: Δυο παράγοντες θεωρώ ότι έχουν καθοριστικό ρόλο. Ο ένας είναι ο παράγων του φόβου. Αυτό δεν έγινε και στην Λατινική Αμερική; 

Ν.Κ.: Ακριβώς. Είναι ο φόβος του τι θα γίνει εάν δεν πάρεις το «φάρμακο». Για αυτό χρησιμοποιούνται πάντα μεταφορές από την ιατρική. Λένε ότι διέγνωσαν στην τάδε χώρα καρκίνο. Οπότε δημιουργείται ο φόβος του τι θα γίνει, εάν ο ασθενής δεν πάρει την  χημειοθεραπεία του. Η μεταφορά, ο συμβολισμός που επιλέγεται έχει τεράστια σημασία.

Σημαντικό ρόλο, όμως, έχουν και τα ΜΜΕ. Οι πολιτικοί λένε ότι έχουν να πουν. Τα μίντια όμως διογκώνουν τον φόβο για να σωθεί υποτίθεται αυτό που είπαν ότι είναι «άρρωστο». Αυτή είναι και η μεγάλη ειρωνεία αυτής της κρίσης. Δημιουργήθηκε από τις ελίτ που τζογάραν ανεξέλεγκτα κερδοσκοπώντας, αλλά είμαστε εμείς  που πρέπει να ζήσουμε πιο ανασφαλείς ζωές.

Το βλέπουμε αυτό και στην περίπτωση της Ελλάδας: οι άνθρωποι έχουν χάσει την ασφάλειά τους, είτε είναι η εργασιακή είτε είναι η οικονομική είτε είναι η υγειονομική. Εσείς οι Έλληνες έχετε αναλάβει τις ζημιές για τα ρίσκα που πήραν κάποιοι άλλοι.Εκείνοι είναι υπεύθυνοι αλλά εμείς εμφανιζόμαστε ως ένοχοι. Και τα χειρότερα δεν έχουν περάσει.

Σ.Κ.: Υπήρξε η περίφημη φράση του Θ. Πάγκαλου: «Μαζί τα φάγαμε». Η συλλογική ενοχοποίηση επηρέασε πολύ την ψυχολογία των ανθρώπων.

Ν.Κ.: Αυτή ήταν σίγουρα η πρακτική σε αυτή την κρίση. Γιατί ο κόσμος κατάλαβε ότι για τα όσα συμβαίνουν έφταιγαν οι τραπεζίτες που ζούσαν πλουσιοπάροχες ζωές και συνεχίζουν να ζουν. Αλλαξαν το τροπάριο και είπαν ότι έφταιγαν οι φτωχοί  που ήθελαν να ζήσουν πλουσιοπάροχα. Όχι εκείνοι που κερδοσκοπούσαν στις ΗΠΑ με τα στεγαστικά δάνεια δημιουργώντας φούσκες και έφεραν την καταστροφή.  Αλλά μια οικογένεια Αφροαμερικάνων που ζούσε με 50.000 δολάρια τον χρόνο και τόλμησε να θέλει ένα σπιτάκι.

Είμαστε σε πόλεμο. Και σε κάθε πόλεμο υπάρχει οργή. Δικαιολογημένη οργή αφού ο κόσμος είδε να λεηλατείται ο τόπος του μπροστά στα μάτια του. Το ερώτημα είναι που θα εκφραστεί αυτή η οργή, όχι με εκδικητικό τρόπο ή σε προσωπικό επίπεδο. Αλλά απέναντι σε εκείνο το σύστημα που καθιέρωσε την απληστία.

Όμως βλέπουμε ότι ακόμη και τώρα προσπαθεί το σύστημα να στρέψει την οργή στους πιο ευάλωτους. Στις ΗΠΑ είναι εκείνος που ήθελε το σπίτι. Εδώ στην Ελλάδα είναι ο μετανάστης που θέλει την δουλειά σου. Να διοχετεύσουν την οργή στους πιο ευάλωτους ώστε να την γλιτώσουν αυτοί που πραγματικά ευθύνονται. Η κρίση βοηθά τις ελίτ να την αξιοποιήσουν και να επωφεληθούν από αυτήν.

Σ.Κ.: Λέτε δηλαδή ότι η άνοδος του φασισμού ήταν αναμενόμενη; 

Ν.Κ.: Όχι απλά αναμενόμενη. Την είχαν προβλέψει! Αυτή είναι η ιστορία της Ευρώπης. Είναι το μάθημα που θα έπρεπε να πάρουμε από τον  Α Παγκόσμιο Πόλεμο και την συνθήκη ειρήνης στις Βερσαλλίες. «Η εκδικητικότητα δεν θα κάνει καλό». Η ταπείνωση της Γερμανίας λειτούργησε σαν μπούμεραγκ, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Αυτό με εκνευρίζει περισσότερο: Η σχολή του Σικάγου με τις μειώσεις και τις περικοπές ενισχύει τον φασισμό – κάτι που έγινε ολοφάνερα στην Ελλάδα.

 Η ελεύθερη αγορά είναι από την φύση της υστερική γιατί ξέρει ότι στηρίζεται στην απληστία και στον φόβο. Για αυτό και για να επιβιώσουν προσπαθούν να τιμωρήσουν παραδειγματικά κάποιες χώρες. Το ότι η Ελλάδα είπε κάποια «όχι» δημιουργεί και ένα παράδειγμα ανταρσίας! Το ότι θα αντισταθεί στην λιτότητα η Ελλάδα δεν σημαίνει ότι δεν θα εξαπλωθεί και στην Πορτογαλία – όπως και έγινε. Ο μεγαλύτερος φόβος του συστήματος είναι η επιδημία της αντίστασης.

Σ.Κ.: Εχετε υπ όψιν σας και τα στερεότυπα εναντίον των Ελλήνων, όπως και όλων των ανθρώπων στην Νότια Ευρώπη, ότι είναι τεμπέληδες, έχουν πολλές διακοπές κλπ. Αν και στην πραγματικότητα όλα αυτά έχουν αποδειχθεί εσφαλμένα από στατιστικές μελέτες. 

Ν.Κ.: Τα  ακούσαμε και εμείς αυτά, εναντίον της Ελλάδας. Οι άνθρωποι γενικά είναι θλιμμένοι. Είναι στην κουλτούρα μας να γκρινιάζουμε γιατί δουλεύουμε πολύ χωρίς να παίρνουμε πίσω αυτά που θέλουμε. Ίσως είναι και λίγο σαδιστικό, μας άρεσε λίγο να βλέπουμε να τιμωρούνται οι χώρες της Μεσογείου με τον ήλιο τους, τις φυσικές τους ομορφιές και ένα διαφορετικό τρόπος ζωής!

Αλλά τα στερεότυπα που επικράτησαν στις γερμανικές εφημερίδες για την Ελλάδα και τις χώρες του Νότου ήταν ξεκάθαρα ρατσιστικά. Είναι ταπεινωτικό να μιλάνε για εσένα έτσι.

Σ.Κ.: Μαθαίνω ότι είστε κατά των ορυχείων στις Σκουριές;

Ν.Κ.: Ναι. Γράφω ένα νέο βιβλίο για το περιβάλλον και για την ανάγκη να το σώσουμε. Είναι δύσκολο να σκεφτείς για το περιβάλλον όταν έχεις άλλα οικονομικά προβλήματα τόσο σοβαρά. Στην Ευρώπη η περιβαλλοντική πολιτική δεν ήταν τέλεια αλλά ήταν πρωτοπόρα σε σχέση με την Κίνα ή τις ΗΠΑ μέχρι το 2009, που ξέσπασε η κρίση. Τώρα όμως έχουν αποφασίσει να θυσιάσουν την οικολογία στο όνομα της οικονομίας. Είναι παθογένεια να ξεχωρίζεις αυτές τις δυο έννοιες. Θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερη κρίση ακόμη και οικονομική εάν πάψει να μας ενδιαφέρει το περιβάλλον. Δεν είναι μια πολυτέλεια την οποία μπορούμε να αναβάλλουμε για αργότερα.

Τώρα για τον εθνικό πλούτο της Ελλάδας,  έχουν συνηθίσει στην ιδιωτικοποίηση των πάντων και βλέπουν εδώ προοπτικές κέδρους. Είναι μια ευκαιρία για εύκολο πλουτισμό. Πλέον οι πολυεθνικές εταιρίες έχουν ως λομπίστες τους τις εθνικές κυβερνήσεις.

Σ.Κ.: Η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι με τις ιδιωτικοποιήσεις θα έρθουν νέοι  επενδυτές.

Ν.Κ.: Δεν κάνεις ιδιωτικοποιήσεις σε περίοδο ύφεσης. Είναι κανόνας αυτός. Δεν θα πετύχεις ποτέ την καλύτερη συμφωνία αλλά την χειρότερη. Είναι πολύ λίγοι αυτοί που πραγματικά ενδιαφέρονται για την ελληνική οικονομία.  Θα βγείτε χαμένοι. Όσοι έρθουν θα επιβάλλουν τους όρους τους γιατί απλά δεν έχει η ελληνική κυβέρνηση την δυνατότητα να θέσει τους δικούς της.

Σ.Κ.: Οι λαοί βρίσκονται σε σύγχυση όμως...

Ν.Κ.: Τι συμβαίνει σε ένα σοκ; Χάνεις αυτά που είχες και δεν ξέρεις που βαδίζεις. Σου αλλάζει τον αδόξαστο. Σε βγάζει από την γραμμή πλεύσης και τον προγραμματισμό σου. Όταν δημιουργηθεί αυτό το κενό έρχεται κάποιος και σου λέει ότι αυτό πρέπει να γίνει. Και το ακούς γιατί δεν είσαι σε θέση να αναγνωρίσεις τι είναι σωστό και τι όχι.

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα είχαμε το σοκ με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Το βασικότερο πρόβλημα δεν ήταν οι υλικές καταστροφές, αλλά ότι ο κόσμος βρέθηκε σε πλήρη σύγχιση.  Και ήρθε ο Τζωρτζ Μπους και είπε ότι «βρισκόμαστε σε πόλεμο με την τρομοκρατία. Σε ένα πόλεμο μεταξύ του καλού και του κακού». Ο κόσμος το αποδέχθηκε γιατί ειχε χάσει τον προσανατολισμό του. Αυτό είναι το πιο τρομακτικό που συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις.

Η μεγαλύτερη επίπτωση ενός σοκ είναι η παραχώρηση της κυριαρχίας. Η Ελλάδα είναι η κοιτίδα της δημοκρατίας. Παλέψατε για αυτή. Σκοτωθήκατε για αυτή. Και ξαφνικά ξυπνάτε και βλέπετε ότι δεν είστε εσείς αυτοί που έχετε τον έλεγχο αλλά κάποιος άλλος.  Αυτό δίνει τροφή και στην ξενοφοβία, στον ρατσισμό, στον νεοφασισμό. Παραχωρήσατε  την κυριαρχία σας και τον έλεγχο της εξουσίας. Δεν μπορείς να κάνεις αυτό που θες. Είναι επικίνδυνο και σοκαριστικό όταν το συνειδητοποιείς.

Σ.Κ.: Σε έναν συμβατικό πόλεμο υπάρχει πάντα η ελπίδα για το αύριο. Τώρα δεν βλέπει κανείς φως στην άκρη του τούνελ. 

Ν.Κ.: 'Ολοι δουλεύουν και ζουν σε ανασφάλεια. Αυτό δεν σου επιτρέπει να έχεις εξουσία στον εαυτό σου. Έτσι είτε θα οδηγηθούμε στον φασισμό ή θα επιλέξουμε άλλες λύσεις, όπως η αλληλεγγύη ,η οργάνωση των ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού, των ανέργων, των εγκαταλελειμμένων γειτονιών, της ενέργειας, του νερού, της τροφής. Έτσι θα μπορούμε να ξαναγίνουμε κύριοι των εαυτών μας, να ξεπεράσουμε τον φόβο.

Υπάρχει επίσης στρατηγική για να μείνουν οι χώρες του νότου μακριά η μία από την άλλη. Γιατί, ξέρετε, οι δανειστές είναι ευάλωτοι. Εάν μαζευτούν οι οφειλέτες και παλέψουν μαζί θα κερδίσουν. Εάν οι οφειλέτες πουν ότι «δεν σας πληρώνουμε» εκείνοι έχουν πια την κρίση όχι αυτοί που χρωστάνε. Αυτό λέγεται «το καρτέλ των οφειλετών» και ήταν ο μεγαλύτερος φόβος του ΔΝΤ στην Λατινική Αμερική την δεκαετία του 1980. Μου κάνει τρομερή εντύπωση πως αυτό δεν έχει γίνει ακόμη στην Ε.Ε. Γιατί  καθίσατε σε ένα τραπέζι μαζί τους και  δεν συνεργάστηκαν οι χώρες του Νότου;

Θα πρέπει να γίνει αυτό και θα πρέπει να το απαιτήσουν και οι κοινωνίες. Ξέρω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δουλεύει σε αυτή την κατεύθυνση. Μπορεί να ξεκινήσει και από την βάση – από τα κινήματα και τις συλλογικότητες σε κάθε μια χώρα του νότου.

Σ.Κ.: Γράφατε κατά τις ημέρες του Occupy Wall Street ότι ήταν το πιο σημαντικό πράγμα που συνέβαινε τότε στον κόσμο. 'Ομως σήμερα το Κόμμα του τσαγιού έχει μεγαλύτερη επιρροή στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ από ότι αυτά τα κινήματα. Ποια θα ήταν η σωστή πορεία για το κίνημα ώστε να καταφέρει τους στόχους του;

Ν.Κ.: Δεν νομίζω ότι μπορούμε να συγκρίνουμε το Occupy με το Κόμμα του  Τσαγιου, που υποστηρίζεται από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Η ελπίδα μου είναι ότι θα υπάρξει ένα κίνημα τόσο μεγάλο που θα χτυπήσει την αρρώστια στην καρδιά του συστήματος των ΗΠΑ το οποίο διάβρωσαν οι εταιρίες.

 Θα πρέπει οι πολίτες να απαιτήσουν διαρθρωτικές αλλαγές ουσίας. Αλλά το σύμπτωμα της εποχής μας είναι ότι είμαστε κλεισμένοι στον εαυτό μας και δεν έχουμε χώρους να βρεθούμε συλλογικά.
Αυτό συνέβη και με το κίνημα occupy, όταν το έδιωξαν από τις πλατείες. Οι ιδέες θέλουν και ένα “σπίτι”, ένα χώρο για να ζήσουν.

ΠΗΓΗ:ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Το ελληνικό αναπτυξιακό αδιέξοδο

Το ελληνικό αναπτυξιακό αδιέξοδο

του Κώστα Λαπαβίτσα

Το ελληνικό αναπτυξιακό πρόβλημα

Πειθάρχησε πλήρως η Ελλάδα στην πολιτική της τρόικα για να κρατηθεί στο ευρώ. Αυτό αποφάσισε η τρικομματική κυβέρνηση, παρά τις προεκλογικές της εξαγγελίες για ‘επαναδιαπραγματεύσεις’, ‘απαγκιστρώ-σεις’ και τα παρόμοια. Ικανοποιημένη δείχνει και η τρόικα, αφού εγγυήθηκε τη χρηματοδότηση για το επόμενο διάστημα, αρκεί να τηρηθούν απαρέγκλιτα οι όροι των Μνημονίων.

Τι σημαίνει αυτό για την ανάπτυξη;

Θα ξεκινήσω με τρία απλά σημεία που περιγράφουν το αναπτυξιακό πρόβλημα της Ελλάδας.

Αποβιομηχάνιση και υπερδιόγκωση των υπηρεσιών

Μετά την είσοδό της στην ΕΕ, η Ελλάδα μπήκε σε διαδικασία αποβιομηχάνισης και σχετικής συρρίκνωσης του δευτερογενούς τομέα. Παράλληλα, η συμβολή του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ περιορίστηκε δραστικά. Η οικονομία κυριαρχείται πλέον από τον υπερδιογκωμένο τομέα των.... υπηρεσιών που έχει χαμηλή παραγωγικότητα, χαμηλή ανταγωνιστικότητα και μικρή δυνατότητα εξαγωγών. Χαρακτηρίζεται δε από μεγάλο όγκο μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων.

Αδύναμο και αναποτελεσματικό κράτος

Ο κρατικός μηχανισμός είναι αναποτελεσματικός και πάσχει από διαφθορά, ενώ το κράτος πρόνοιας είναι εύθραυστο και περιορισμένο. Καίριο ρόλο στην διαφθορά έπαιξαν οι εισροές από την ΕΕ, οι οποίες ενθάρρυναν την ‘αναζήτηση προσόδου’ από το μεγάλο κεφάλαιο. Η διαφθορά εξαπλώθηκε ευθέως με τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος και εμμέσως με την αποφυγή των φόρων. Το κράτος πήρε τον χαρακτήρα διαπλεκόμενων ομάδων συμφερόντων, με άμεση πρόσδεση στα πολιτικά κόμματα.

Προβληματική ένταξη στην παγκόσμια αγορά

Η στρεβλή διάρθρωση του ΑΕΠ, με αδύναμη παρουσία του δευτερογενούς τομέα και χαμηλή δυνατότητα εξαγωγών, συνέβαλε στη συστηματική απώλεια ανταγωνιστικότητας εντός της ΟΝΕ που οδήγησε στο τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Ο δυσλειτουργικός δημόσιος τομέας δεν είναι η κύρια αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, αλλά αντανακλά την υπερδιόγκωση του τομέα των υπηρεσιών και την προσοδοθηρία εντός της ΕΕ.

Η ‘Συναίνεση της Ουάσινγκτον’ και η αναπτυξιακή πολιτική της τρόικα

Τα Μνημόνια που έχουν υπογράψει οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 2010 έχουν δυο πλευρές.

Η πρώτη είναι αυτή της δημοσιονομικής σταθεροποίησης, δηλαδή της αυστηρής λιτότητας, ώστε να πάψει να αυξάνεται το δημόσιο χρέος και να αρχίσει σταδιακά η αποπληρωμή του. Η σταθεροποίηση μέσω της λιτότητας προκάλεσε βαθύτατη ύφεση το 2010-13, που σωρευτικά θα πλησιάσει το 25% του ΑΕΠ και θα φέρει την ανεργία στο 30%, ενώ παράλληλα έθεσε το δημόσιο χρέος εκτός ελέγχου. Δεν θα τη συζητήσω περισσότερο όμως αυτήν την πλευρά, καθώς θέλω να εστιάσω στη δεύτερη πλευρά, αυτήν της ανάπτυξης.

Είναι χαρακτηριστικό της αναπτυξιακής πλευράς των Μνημονίων ότι δεν παρέχουν συνολικό σχέδιο για την αναγκαία αναδιάρθρωση των τομέων της ελληνικής οικονομίας. Η έλλειψη σχεδίου δεν είναι τυχαία, αλλά είναι απόρροια της αναπτυξιακής λογικής των Μνημονίων. Η λογική αυτή πηγάζει από τη λεγόμενη ‘Συναίνεση της Ουάσινγκτον’ που σφράγισε τις παρεμβάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στον αναπτυσσόμενο κόσμο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και βρίσκεται και στην καρδιά της ΕΕ.

Η ΄Συναίνεση της Ουάσινγκτον’ διατείνεται ότι η ανάπτυξη θα προκύψει από την ελεύθερη και απρόσκοπτη λειτουργία των αγορών και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Το κύριο μέλημα της κυβερνητικής πολιτικής πρέπει να είναι η άρση των υποτιθέμενων προσκομμάτων και δυσλειτουργιών των αγορών, ώστε οι τιμές να διαμορφώνονται σωστά και η ιδιωτική πρωτοβουλία να δημιουργεί νέα πεδία οικονομικής δραστηριότητας, όπως αυτή κρίνει. Συνεπώς, δεν χρειάζεται συνολικό σχέδιο ανάπτυξης. Αυτό που χρειάζεται είναι να περιοριστεί το κράτος και να αφεθούν ελεύθεροι οι ‘δημιουργοί του πλούτου’.

Τα πρώτα υποτιθέμενα προσκόμματα εντοπίζονται φυσικά στην αγορά εργασίας. Συνεπώς οι κύριοι στόχοι των Μνημονίων ήταν εξαρχής:

η συντριβή του εργατικού κόστους,

η κατάλυση των συλλογικών συμβάσεων,

ή άρση των κανόνων προστασίας της εργασίας

η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας.

Η αύξηση της ανεργίας είναι φυσικό επακόλουθο, αλλά και στόχος της πολιτικής αυτής, καθώς κάνει την αγορά εργασίας πιο ‘μαλακή’. Ποιός θα τολμήσει να απεργήσει όταν η ανεργία ξεπερνάει το 27%; Τα εργασιακά μέτρα είναι ακόμη σκληρότερα λόγω της συμμετοχής στην ΟΝΕ που αποκλείει την υποτίμηση του νομίσματος και αναγκαστικά μεγεθύνει την πίεση στην εργασία.

Πέραν των αλλαγών στην αγορά εργασίας, τα Μνημόνια περιέχουν προβλέψεις για εκτενέστατες παρεμβάσεις στο ευρύτερο θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας. Η λογική όπως ήδη εξήγησα, είναι να αρθούν τα υποτιθέμενα προσκόμματα στη λειτουργία των αγορών, ώστε να επέλθει η ανάπτυξη. Πρόκειται για τις ‘μεταρρυθμίσεις’ που ήδη εφαρμόζονται σε σειρά πεδίων καταλυτικής σημασίας για την οικονομική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Ακριβώς επειδή αναφέρονται σε διαπιστωμένα προβλήματα της ελληνικής ανάπτυξης, εμφανίζονται ως συνετή και στιβαρή προσπάθεια να διορθωθούν τα κακώς κείμενα.

Οι τεχνοκράτες της τρόικα έχουν διαπιστώσει τη διαφθορά του ελληνικού κράτους και θέλουν να την περιορίσουν. Αντιλήφθηκαν τη φοροσυλλεκτική του αδυναμία και προσπαθούν να διευρύνουν τη φορολογική βάση, ώστε να περιληφθούν στρώματα που φοροδιαφεύγουν. Παράλληλα, θέλουν να πετύχουν και την περικοπή των κρατικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ο στόχος είναι να διευκολυνθεί η σμίκρυνση του κράτους, με μείωση των δημοσίων υπαλλήλων και ιδιωτικοποιήσεις που θα μειώσουν και το δημόσιο χρέος. Ο στόχος είναι το μικρότερο πλέον κράτος να μπορεί να χρηματοδοτείται χωρίς να αυξάνει τον όγκο χρέους και κυρίως να πάψει να λειτουργεί ως πρόσκομμα στις αγορές και την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Παρόμοιος είναι και ο στόχος της τρόικα σχετικά με την απάλειψη των επιδοτήσεων σε διάφορα αγαθά, όπως η εξίσωση του πετρελαίου θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης. Το σκληρό αυτό μέτρο υποτίθεται ότι θα άρει τα προσκόμματα στη λειτουργία της αγοράς καυσίμων και άρα θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην οικονομία και την κοινωνία. Το ΔΝΤ έχει λάβει τέτοια μέτρα σε σειρά αναπτυσσομένων χωρών ανεβάζοντας, για παράδειγμα, το κόστος της μαγειρικής κηροζίνης, μέτρο που έπληξε σκληρά τα φτωχότερα στρώματα.

Ίδια είναι και η λογική των υπόλοιπων ‘μεταρρυθμίσεων’.

Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων υποτίθεται ότι θα άρει τις παραμορφώσεις σε μια σειρά αγορών και άρα θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα της οικονομίας συνολικά.

Η βίαιη αναπροσαρμογή του χώρου της υγείας υποτίθεται ότι θα απαλείψει τις προσόδους, θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό και άρα θα επιτρέψει τη διαμόρφωση τιμών φαρμάκων και υπηρεσιών υγείας στη βάση της προσφοράς και της ζήτησης, με ευεργετικά αποτελέσματα για την οικονομία συνολικά.

Η αναδιάρθρωση της παιδείας υποτίθεται ότι θα εξοικονομήσει πόρους, εξαλείφοντας πανεπιστημιακά και άλλα τμήματα που είναι αναποτελεσματικά.

Οι αλλαγές στο χώρο της δικαιοσύνης υποτίθεται ότι θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και θα περιορίσουν τη διαφθορά, δημιουργώντας φερέγγυο νομικό πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργήσουν αποτελεσματικότερα οι αγορές. 

Στη βάση αυτών των ‘μεταρρυθμίσεων’ και ακολουθώντας τη λογική της ‘Συναίνεσης της Ουάσινγκτον’, η Ελλάδα θα περάσει σε ενάρετη ανάπτυξη στο μέλλον, την οποία το ΔΝΤ εκτιμά στο χαμηλό ποσοστό του 2.8% ετησίως μέχρι το 2020 και ακόμη χαμηλότερο μετά.

Η ιστορική αποτυχία της ‘Συναίνεσης της Ουάσινγκτον’

Αυτή η αντίληψη για την ανάπτυξη, παρά την κυρίαρχη θέση που έχει στο ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά και την ΕΕ, είναι παντελώς ανυπόληπτη στις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν βιώσει τα αποτελέσματά της για τρεις δεκαετίες. Υπάρχει σχετική ομοφωνία στις αναπτυσσόμενες χώρες: να αποφεύγετε πάση θυσία τις συνταγές των διεθνών οργανισμών και μην επιτρέπετε στους τεχνοκράτες να καθορίζουν την οικονομική σας πολιτική, εάν θέλετε να έχετε ανάπτυξη.

Η ‘Συναίνεση της Ουάσινγκτον’ δεν είναι παρά ένα ιδεολόγημα, προϊόν της νεοφιλελεύθερης στροφής των τελευταίων δεκαετιών. Η δυναμική καπιταλιστική ανάπτυξη δεν ξεκινάει από την απάλειψη των υποτιθέμενων στρεβλώσεων των αγορών.

Απεναντίας, απαιτεί:

ευλύγιστη κρατική παρέμβαση,

έλεγχο των αγορών και

στήριξη των επενδύσεων.

Η περίπτωση της Κίνας αποτελεί το εντυπωσιακότερο και πλέον πειστικό παράδειγμα. Η κινεζική ανάπτυξη αναμφίβολα πάτησε στο χαμηλό κόστος εργασίας, αλλά οι πραγματικοί μισθοί ανέβηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η λεγόμενη ‘κινεζοποίηση’ είναι όρος κενός περιεχομένου και κακώς τον επαναλαμβάνουν οι επικριτές των Μνημονίων.

Δεν υπάρχει ανάπτυξη που να δημιουργείται επειδή οι υψηλοί μισθοί ωθούνται συστηματικά προς τα κάτω. Το μόνο που προκύπτει έτσι είναι μόνιμη φτώχεια και οικονομική δυστοκία. Ο κινεζικός καπιταλισμός επωφελήθηκε από τους χαμηλούς μισθούς, αλλά η εντυπωσιακή του ανάπτυξη οφείλεται κυρίως στην τεράστια εγχώρια επένδυση και στη συστηματική πρόσκτηση τεχνολογίας από το εξωτερικό.

Οι δύο αυτοί παράγοντες θα ήταν ανύπαρκτοι χωρίς την εντονότατη παρουσία του κράτους, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων τραπεζών και παραγωγικών μονάδων. Το κράτος είναι ο μοχλός της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης και κυρίως η παρουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενός γιγαντιαίου μηχανισμού 70 εκατομμυρίων ανθρώπων που κατευθύνει την πορεία της οικονομίας. Στην Κίνα δεν υπάρχει καθαρό ιδιοκτησιακό καθεστώς στην αγροτική και αστική γη, η διαφθορά οργιάζει, η κρατική παρέμβαση είναι εκτενέστατη, η δικαιοσύνη είναι ελεγχόμενη και η ανώτατη παιδεία χαμηλού επιπέδου, αλλά παρ’ όλα αυτά η ανάπτυξη παραμένει κοντά στο 10% ετησίως για δεκαετίες.

Αναπόφευκτα ερωτήματα

Το παράδειγμα της Κίνας δείχνει ότι η λογική της ‘Συναίνεσης της Ουάσινγκτον’ είναι άκρως απίθανο να οδηγήσει σε ταχύρρυθμη ανάπτυξη. Δεν προκύπτει δυναμική ανάπτυξη από την απορρύθμιση των αγορών, τη σμίκρυνση του δημόσιου τομέα και την άρση των υποτιθέμενων «προσκομμάτων» στη λειτουργία των αγορών.

Για να το θέσω αλλιώς, στην Ελλάδα σήμερα:

Δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος να προσβλέπει κανείς σε δυναμική ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων σε βάθος χρόνου, καθώς μάλιστα οι δημόσιες επενδύσεις έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα την τελευταία τριετία.

Δεν διαφαίνονται μηχανισμοί οι οποίοι θα εξασφαλίσουν τη συστηματική βελτίωση της τεχνολογίας, δεδομένου ότι οι σχετικοί δημόσιοι θεσμοί, που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν ισχυροί, αποδιοργανώνονται.

Δεν μπορούμε καν να περιμένουμε απάλειψη της διαφθοράς και ‘αναζήτησης προσόδου’, όταν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων συντρίβονται και η κομματοκρατία παραμένει ανέγγιχτη.

Τα ερωτήματα που συνεπώς τίθενται είναι πολλά:

Πως η ‘ιδιωτική πρωτοβουλία’ θα δημιουργήσει από μόνη της αποτελεσματικότερο τομέα υπηρεσιών, με έφεση στις εξαγωγές;

Πως θα κατορθώσουν οι ΄δημιουργοί του πλούτου’ να αναγεννήσουν τον δευτερογενή τομέα, μετά την καταρράκωση των τελευταίων χρόνων, ώστε να ανέβει το σχετικό του βάρος στην οικονομία;

Πως θα τονωθεί ο παραγωγικός ιστός χωρίς συστηματική στήριξη από το πιστωτικό σύστημα και χωρίς προβλέψιμο και βιώσιμο πλαίσιο δημόσιας παρέμβασης;

Πως θα επιτευχθεί ταχύρρυθμη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, όταν το ευρώ λειτουργεί ως εμπόδιο για τις εξαγωγές εκτός ΕΕ, βάλλεται η αγροτική πίστωση και οι κρατικοί θεσμοί που μπορούν να συνδράμουν την παραγωγή αποσυντίθενται;

Πως θα αλλάξει η αναπτυξιακή πορεία της χώρας προς το καλύτερο, όταν το μόνο για το οποίο υπάρχει πρόβλεψη είναι να αρθούν τα υποτιθέμενα προσκόμματα στην λειτουργία των αγορών και να καταβαραθρωθούν οι μισθοί;

Η πολιτική της τρόικα οδηγεί σε αδιέξοδο και μαρασμό. Το πιθανότερο είναι ότι, όταν σταματήσει η κατακλυσμιαία συρρίκνωση που έχει προκαλέσει η σταθεροποίηση, θα έχουμε χαμηλή και ασταθή ανάπτυξη για χρόνια.

Η αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας θα γίνει στα τυφλά, υπό την πίεση της τρόικα και των δανειστών μας. Θα συντριβεί η μισθωτή εργασία, θα αποδεκατιστούν οι μικρομεσαίοι και αυτοαπασχολούμενοι και θα ωφεληθεί το μεγάλο κεφάλαιο, χωρίς όμως να προκύψουν συνολικές δομές που θα είναι αποτελεσματικότερες στην παγκόσμια αγορά.

Υπάρχει άλλος δρόμος ανάπτυξης; Η απάντηση είναι ναι, υπάρχει.

Και θα επανέλθω τις επόμενες μέρες.

ΠΗΓΗ: ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ Ε.ΠΑ.Μ.